Tìm hiểu về van một chiều: Ký hiệu, cấu tạo và các loại van 1 chiều phổ biến

Trong các hệ thống đường ống dẫn chất lỏng hoặc khí, việc đảm bảo dòng chảy chỉ theo một hướng duy nhất là vô cùng quan trọng. Nếu dòng chảy bị đảo ngược, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như hư hỏng thiết bị, ô nhiễm môi chất, hoặc thậm chí là gây nguy hiểm cho người vận hành. Để giải quyết vấn đề này, van một chiều đã ra đời và trở thành một thiết bị không thể thiếu trong nhiều ứng dụng công nghiệp và dân dụng. 

Vậy, van một chiều là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết nhất về van 1 chiều từ định nghĩa, cấu tạo, nguyên lý hoạt động đến phân loại chi tiết.

Giới thiệu van một chiều

Van một chiều là gì? Van một chiều, hay còn gọi là van 1 chiều, là một loại van công nghiệp được thiết kế để cho phép dòng chảy của chất lỏng hoặc khí chỉ đi theo một hướng duy nhất và ngăn chặn dòng chảy ngược lại. 

Ngoài tên gọi van một chiều, thiết bị này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như van nước 1 chiều, van khóa 1 chiều  hoặc van chặn ngược. Trong tiếng Anh, van một chiều được gọi là “Check Valve”

Trên các bản vẽ kỹ thuật, van một chiều thường được ký hiệu bằng một hình tam giác nằm ngang, chỉ về hướng dòng chảy cho phép, với một đường thẳng chặn ở phía sau. Ký hiệu này giúp kỹ sư và kỹ thuật viên dễ dàng nhận biết và xác định vị trí của van 1 chiều trong hệ thống đường ống.

Vậy tại sao van một chiều lại quan trọng đến vậy? Việc sử dụng van một chiều giúp bảo vệ các thiết bị đắt tiền như máy bơm, máy nén khí khỏi hư hỏng do dòng chảy ngược gây ra. Nó cũng giúp ngăn ngừa sự ô nhiễm môi chất, đảm bảo an toàn cho hệ thống và người vận hành.

Các bộ phận cấu tạo van 1 chiều và nguyên lý hoạt động

Cấu tạo của van một chiều tương đối đơn giản, bao gồm các bộ phận chính sau:

• Thân van: Là bộ phận bên ngoài bao bọc và bảo vệ các bộ phận bên trong của van. Thân van thường được làm từ gang, thép, inox, đồng hoặc nhựa, tùy thuộc vào môi chất và điều kiện làm việc.
• Đĩa van hoặc Cửa van: Là bộ phận trực tiếp đóng/mở dòng chảy. Đĩa van có thể có nhiều hình dạng khác nhau, như hình tròn, hình vuông, hoặc hình chữ nhật.
• Lò xo: Một số loại van một chiều có thêm lò xo để hỗ trợ quá trình đóng van, đặc biệt là trong các ứng dụng có áp suất thấp hoặc dòng chảy biến động.
• Nắp van: Là bộ phận dùng để đậy kín các bộ phận bên trong van và có thể tháo rời để bảo trì hoặc thay thế.

Nguyên lý hoạt động của van một chiều rất đơn giản nhưng hiệu quả. Khi có dòng chảy theo chiều thuận, áp lực của dòng chảy sẽ tác động lên đĩa van/cửa van, đẩy nó mở ra và cho phép dòng chảy đi qua. 

Khi dòng chảy dừng lại hoặc có xu hướng chảy ngược, áp lực giảm và đĩa van/cửa van sẽ tự động đóng lại do trọng lực hoặc lực lò xo (nếu có). Quá trình đóng van này ngăn chặn dòng chảy ngược, bảo vệ hệ thống khỏi những tác động tiêu cực.

Ưu điểm của nguyên lý hoạt động này là van một chiều hoạt động hoàn toàn tự động, không cần bất kỳ nguồn năng lượng bên ngoài nào. Điều này giúp van 1 chiều trở nên đáng tin cậy và dễ dàng bảo trì.

Các loại van nước một chiều phổ biến trên thị trường

Khi nói đến hệ thống dẫn nước, việc đảm bảo dòng chảy theo một hướng duy nhất là vô cùng quan trọng để bảo vệ các thiết bị và duy trì hiệu suất hoạt động. Van nước một chiều, với vai trò ngăn chặn dòng chảy ngược, là một thành phần không thể thiếu.

Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều loại van khóa 1 chiều khác nhau, mỗi loại có thiết kế và nguyên lý hoạt động riêng, phù hợp với các ứng dụng cụ thể. Hãy cùng khám phá những loại van phổ biến nhất:

Van 1 chiều lá lật

Được xem là một trong những thiết kế đơn giản và lâu đời nhất, van 1 chiều lá lật nổi bật với cơ chế đóng mở dựa trên một đĩa van hình tròn, gắn với thân van bằng một bản lề. 

Khi có dòng nước chảy theo chiều thuận, áp lực sẽ đẩy đĩa van lật lên, cho phép dòng nước đi qua. Ngược lại, khi dòng nước có xu hướng chảy ngược, đĩa van sẽ tự động đóng lại do trọng lực hoặc áp lực ngược, ngăn chặn dòng chảy. 

Loại van này thường được sử dụng trong các hệ thống có đường ống lớn và không yêu cầu độ kín tuyệt đối.

Van 1 chiều cánh bướm

Mang thiết kế tương tự như van bướm thông thường, van 1 chiều cánh bướm sử dụng một đĩa van hình tròn xoay quanh một trục. Tuy nhiên, khác với van bướm điều khiển, van 1 chiều cánh bướm hoạt động hoàn toàn tự động, dựa vào áp lực dòng chảy để mở và đóng. 

Ưu điểm của loại van này là kích thước nhỏ gọn, trọng lượng nhẹ và dễ dàng lắp đặt. Tuy nhiên, độ kín của van 1 chiều cánh bướm thường không cao bằng các loại van khác.

Van 1 chiều lò xo

Điểm đặc biệt của van 1 chiều lò xo nằm ở việc sử dụng một lò xo để giữ đĩa van ở vị trí đóng. Khi áp lực dòng nước đủ lớn để thắng lực lò xo, đĩa van sẽ mở ra, cho phép dòng nước đi qua. Khi áp lực giảm hoặc có dòng chảy ngược, lò xo sẽ đẩy đĩa van trở lại vị trí đóng, ngăn chặn dòng chảy. 

Loại van này thường được sử dụng trong các hệ thống có áp suất thấp hoặc dòng chảy biến động, nơi cần đảm bảo van đóng kín nhanh chóng.

Van 1 chiều cối

Van 1 chiều cối, hay còn gọi là van 1 chiều nâng, có thiết kế khá đặc biệt với một piston hình trụ di chuyển lên xuống trong một khoang hình cối. 

Khi có dòng nước chảy theo chiều thuận, áp lực sẽ đẩy piston lên, mở van. Khi dòng nước dừng lại hoặc có xu hướng chảy ngược, piston sẽ tự động rơi xuống, đóng kín van. Loại van này thường được sử dụng trong các hệ thống có áp suất cao và yêu cầu độ kín tốt.

Van 1 chiều chữ ngã

Van 1 chiều chữ ngã thực chất là một biến thể của van 1 chiều cửa lật, nhưng có thiết kế thân van hình chữ ngã giúp giảm thiểu sự cản trở dòng chảy và giảm mất áp. Loại van này thường được sử dụng trong các hệ thống yêu cầu hiệu suất thủy lực cao.

Van 1 chiều dạng bi

Đúng như tên gọi, van 1 chiều dạng bi sử dụng một viên bi để đóng mở dòng chảy. Khi có dòng nước chảy theo chiều thuận, áp lực sẽ đẩy viên bi ra khỏi vị trí đóng, cho phép dòng nước đi qua. Khi dòng nước dừng lại hoặc có xu hướng chảy ngược, viên bi sẽ tự động lăn trở lại vị trí đóng, chặn dòng chảy. Loại van này thường được sử dụng trong các ứng dụng có chất lỏng nhớt hoặc chứa hạt rắn.

Van 1 chiều đối trọng

Van 1 chiều đối trọng sử dụng một quả nặng (đối trọng) để giữ đĩa van ở vị trí đóng. Khi có dòng nước chảy theo chiều thuận, áp lực phải đủ lớn để thắng trọng lượng của đối trọng, thì đĩa van mới mở ra. Loại van này thường được sử dụng trong các hệ thống có đường ống lớn và áp suất thấp, nơi cần đảm bảo van chỉ mở khi có đủ áp lực cần thiết.

Lưu ý khi lựa chọn van một chiều phù hợp với hệ thống

Việc lựa chọn van một chiều phù hợp với hệ thống là một quyết định quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động, độ bền và an toàn của toàn bộ hệ thống. Thay vì chỉ tập trung vào một vài yếu tố đơn lẻ, bạn cần xem xét một cách tổng thể các yếu tố như môi chất, áp suất, nhiệt độ, kích thước đường ống, kiểu kết nối và đặc biệt là ứng dụng cụ thể..

Trong các hệ thống cấp thoát nước thông thường, nơi áp suất và nhiệt độ không quá cao, van 1 chiều bằng gang là một lựa chọn kinh tế và hợp lý. Kiểu kết nối ren thường được sử dụng cho các đường ống nhỏ, trong khi kiểu kết nối mặt bích phù hợp với các đường ống lớn hơn. 

Tuy nhiên, đối với các hệ thống có áp suất và nhiệt độ cao, hoặc phải làm việc với các môi chất ăn mòn, việc sử dụng van một chiều bằng thép hoặc inox là điều bắt buộc. Những vật liệu này có khả năng chịu đựng điều kiện khắc nghiệt và đảm bảo độ bền lâu dài cho van. Tùy thuộc vào yêu cầu về độ kín, bạn có thể lựa chọn kiểu kết nối hàn hoặc mặt bích.

Nếu hệ thống của bạn có nguy cơ tiếp xúc với các hóa chất ăn mòn, van một chiều bằng inox hoặc nhựa (UPVC, CPVC, PP…) là những lựa chọn hàng đầu. Nhựa có khả năng kháng hóa chất tuyệt vời, trong khi inox có độ bền cao và chống ăn mòn tốt. Trong các hệ thống nước nóng hoặc khí nén, van một chiều bằng đồng thường được ưu tiên sử dụng nhờ khả năng chịu nhiệt tốt và không bị oxy hóa.

Ngoài ra, cần xem xét đến loại chất lỏng mà van sẽ phải xử lý. Nếu chất lỏng có độ nhớt cao hoặc chứa các hạt rắn, van 1 chiều dạng bi là một lựa chọn phù hợp. Thiết kế của chúng cho phép các hạt rắn đi qua mà không gây tắc nghẽn. 

Trong các hệ thống yêu cầu độ kín cao, van 1 chiều cối hoặc van 1 chiều lò xo là những ứng cử viên sáng giá. Thiết kế của chúng đảm bảo khả năng ngăn chặn dòng chảy ngược một cách hiệu quả. Nếu bạn cần giảm thiểu sự cản trở dòng chảy và giảm mất áp trong hệ thống, van 1 chiều chữ ngã là lựa chọn tốt nhất.

Tuấn Hưng Phát Valve – Địa chỉ cung cấp van 1 chiều uy tín, chính hãng

Trong lĩnh vực van công nghiệp, việc lựa chọn một nhà cung cấp uy tín, có kinh nghiệm và cam kết về chất lượng sản phẩm là vô cùng quan trọng. Với hơn 16 năm hoạt động, Tuấn Hưng Phát Valve tự hào là đối tác tin cậy của hàng ngàn khách hàng trên khắp cả nước, chuyên cung cấp các loại van 1 chiều chính hãng, đáp ứng mọi nhu cầu của các ngành công nghiệp khác nhau.

Tuấn Hưng Phát Valve không chỉ là một nhà cung cấp, mà còn là một chuyên gia trong lĩnh vực van công nghiệp. Chúng tôi hiểu rõ tầm quan trọng của việc lựa chọn đúng loại van một chiều cho từng ứng dụng cụ thể, và luôn sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ khách hàng để đưa ra quyết định tốt nhất.